Oude Meesters
Wie zijn de oude meesters?
De oude meesters, ook wel de oude Hollandse meesters, zijn opgeleid in een schildersgilde als het Sint-Lucasgilde. De meesten van hen floreerden – net als de klassieke schilderkunst zelf – in de Gouden eeuw. Naast de persoon, wordt ook naar hun schilderijen verwezen als de “oude meesters”, wat er in de praktijk nog wel eens voor zorgde dat een schilderij dat geclassificeerd is als oude meester, door een leerling van hen gemaakt kon zijn.
Vermeer & Rembrandt
Bekende oude meesters zijn Johannes Vermeer en Rembrandt van Rijn – welke ook beide het Sint-Lucasgilde hebben gevolgd. Vermeer deed dit in Antwerpen en Rembrandt in Amsterdam, in de Waag.
Johannes Vermeer schilderde (waarschijnlijk) veelal in opdracht en staat bekend om zijn ingetogen en tijdloze schilderijen, waarbij dagelijkse handelingen worden uitgevoerd. Bekende werken van hem zijn het melkmeisje en het meisje met de parel. De favoriet van Kim? Het Melkmeisje!
Rembrandt van Rijn wordt gezien als de belangrijkste Hollandse meester uit de 17e eeuw. Uniek bij Rembrandt was dat hij vaak werkte zonder een ondertekening. Daarnaast had hij ook een uniek gevoel voor donker en lichtspelingen.
Wat is het geheim van de oude meesters?
Zoals genoemd, zijn zij allen opgeleid in een schildersgilde. Zo’n gilde heeft altijd een educatieve functie gehad voor nieuwe kunstenaars en zorgde voor kwaliteitsborging. Men kwam vaak jong als leerling in dienst en leerde zo van hun voorgangers.
De minimale leertijd was meestal zes jaar, waardoor veel praktijkervaring en kennis doorgegeven kon worden. Er werd gekeken naar de lichtinvallen, houding van personen, maar uiteraard ook naar het creëren van de juiste kleuren door pigmenten te mixen.
Typerend voor de oude meesters was het monochroom opbouwen van hun schilderijen. Ze gingen heel bewust om met hun kleuren en probeerden er zoveel mogelijk uit te halen. Goede pigmenten in de Gouden Eeuw waren vaak erg duur. Vandaar dat er in verschillende lagen gewerkt werd, om met zo min mogelijk het beste resultaat te bereiken.
Wat is de werkwijze van de oude meesters?
Elke meester had zijn eigen werkwijze, maar er zijn een aantal stappen in het schilderproces die vaak terugkomen. De eerste twee stappen kunnen wisselen, dit is hoe Kim het uitvoert:
- Imprimatura
- Ondertekening
- Onderschildering
- Kleurschildering en glaceerlagen
Imprimatura
Ook wel de grondlaag van het schilderij. Dit zorgt ervoor dat de kleurtoon van het schilderij bepaald wordt en is een behandeling van de ondergrond.
Ondertekening
De oude meesters gebruikten deze stap om een eerste schets op het canvas te schilderen. Een ondertekening is nog terug te halen door infraroodtechnologie, maar met het blote oog niet meer te zien. De oude meesters tekenden deze laag veelal met zwart krijt of houtskool en later met kleermakerskrijt.
Onderschildering
Bij dit onderdeel wordt de diepte extra duidelijk. Het licht en donker wordt eerst geschilderd, waardoor het makkelijker is om de volgende stap te volbrengen. Hierom is het vaak vergelijkbaar met een sepia foto. De bruine kleur geeft de schaduw weer, de imprimatura de middentoon. Als deze laag droog is, komt de lichte kleur eroverheen. Dit kan wit zijn, maar soms ook groen. Zo lang het maar een koele tint is. Volgens het gilde was dit een noodzakelijke stap om hoge kwaliteit te kunnen leveren. Een mooie uitleg van deze stap vindt u in dit filmpje – Rembrandt Tutorials #3.
Kleurschildering en glaceerlagen
In deze stap kozen de oude meesters het kleurenpalet en werd deze aangemaakt. Voor Kim is dit een belangrijke stap waarbij zij de kleuren kiest en haar verf mengt. Hierdoor krijgt ze meer gevoel voor de verschillende kleuren en meer eenheid in het schilderij. Verschillende kleuren kunnen zo op andere, onconventionele plekken in het schilderij terugkomen!
Dit is ook de stap waarbij de transparante verflaag over het schilderij komt. De glaceerlaag zorgt ervoor dat kleuren uitgediept worden en versterken het licht of donker.
Werkwijze van de oude meesters in de tegenwoordige tijd
Kim maakt ook gebruik van het stappenplan van de oude meesters, maar heeft hier wel een eigen ingeving aan gegeven. Zo maakt zij nu een verschuiving door waarbij ze wat fellere en hedendaagse kleuren gebruikt, in tegenstelling tot de aardse tinten waar de oude meesters om bekend staan.
Ga naar de pagina over Kim van den Enden om meer over haar werk en stijl te weten te komen!